خداوند متعال دستور مساوات، برادرى و برابرى مى دهد و كعبه و  مسجدالحرام را نمونه بارز مساوات مى داند. آنگاه به انسان مى گوید: اطراف كعبه طواف كن تا درس مساوات بیاموزى.

در اسلام یك «مساوات فردى» مطرح است كه رسول خدا فرمود: «الناس كأسنان المشط»(2); «مردم همچون دندانه هاى شانه باهم برابرند.» و  یك «مساوات نژادى و قومى» كه خداوند فرمود:

«یا ایّها الناس انّا خلقناكم من ذكر وأنثى و جعلناكم شعوباً و قبائل لتعارفوا اِنّ أكرمكم عند الله أتقاكم»(3)

و این دو اصل: «تساوى افراد نسبت به یكدیگر» و «تساوى اقوام نسبت به یكدیگر» جزء اصول اسلامى است.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 ـ در اصول كافى و محاسن برقى حارثه بن مالك آمده است.

2 ـ نهج الفصاحه، ص635

3 ـ حجرات : 13
 

صفحه 18
 

براى این كه این تساوى درست ظهور كند، همگان را به سرزمین مساوات خواندند و به طواف در اطراف كعبه اى كه براى همگان یكسان است، دعوت كردند.

«اِنّ الذین كفروا و یصُدُّون عن سبیل الله والمسجد الحرام الذى جعلناه للناس سواءً العاكفُ فیه والباد ...»(1)

آنها كه مانع راه خدایند و مردم را از مسجدالحرام منصرف مى كنند، در حالى كه مسجدالحرام براى همگان یكسان ساخته شده، از مرز توحید بیرونند.

قرآن كریم وقتى حرم، كعبه و مسجدالحرام را معرفى مى كند، مى فرماید: دور و نزدیك در كنار كعبه یكسان است، شهرى و روستایى در پیشگاه كعبه مساوى است. آشنا و بیگانه، در حضور كعبه برابر و برادرند. هر كس از هر نقطه عالم كه بیاید و در مسجدالحرام و كنار كعبه قرار بگیرد، با دیگران یكى است.

از سویى به معمار این بنا دستور داد كه صلاى عمومى سَر دهد و همگان را دعوت كند كه: «واذّن فى النّاس بالحجّ یأتوك رجالا وعلى كلّ ضامر یأتین من كلّ فجّ عمیق.»(2) همه مردم را از هر سمت دعوت كن و به كعبه فرا بخوان.

و از سوى دیگر فرمود: این جا براى همگان باز است; توانگر و  تهیدست، عالم و جاهل و دور و نزدیك در این جا همسانند.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 ـ حج : 25

2 ـ حج : 27
 

صفحه 19
 

ابتدا دستور داد اطراف كعبه طواف كنید، سپس فرمود: اینجا جاى مساوات است; یعنى بر محور مساوات بگردید تا هرگونه امتیاز فردى و  نژادى را از خود بزدایید. دیگر نژادها و قوم ها را چون نژاد و قوم خود بدانید. طواف در مسجدى كه براى همگان یكسان است درس مساوات و  طهارت مى دهد.

اگر به ابراهیم و اسماعیل ـ علیهماالسلام ـ فرمود: «اَن طهّرا بیتىَ للطائفین»(1); یعنى طواف كننده در كنار كعبه پاك، طواف مى كند تا درس طهارت بیاموزد. در این قسمت هم فرمود: طواف كنندگان در مسجدى طواف مى كنند كه براى همگان یكسان است تا زادِ راه حاج و ره آورد مُحرِم، آموختنِ مساوات باشد.