یكی از فلسفه های بزرگ حج، بعد سیاسی اوست كه دست های جنایتكار از همه اطراف برای كوبیدن این بعد در كار هستند و تبلیغات دامنه دار آنها مع الاسف در مسلمین هم تأثیر كرده است كه بسیاری از مسلمین، سفر حج را یك عبادت خشك خالی بدون توجه به مصالح مسلمین می دانند. حج از آن روزی كه تولد پیدا كرده است، اهمیت بعد سیاسی اش كمتر از بعد عبادی اش نیست; بعد سیاسی، علاوه بر سیاستش، خودش عبادت است.
مشكلات مردم و مشكلات تمامی بلادی كه مردم مستطیعش یا روحانیون محترمش وارد حج می شوند، باید بررسی شود.
اوضاع مسلمین در هر سال بررسی شود كه در چه حال هستند، بین خودشان با حكومت ها چه وضعی است.
بین حكومت ها با قدرت های شیطانی دیگر چه وضعی است.
بین خود ملت ها با خود ملت ها چه وضعی است.
بین روحانیونی كه در بلاد متفرقه مسلمین هستند با وضع حج چه وضعی دارند.
اینها اموری است كه باید رسیدگی به آن بشود و حج برای همین امور است.
حج برای این است كه مشكلات یك سال مسلمین را بررسی كنند و درصدد رفع مشكلات برآیند.
آن طور كه آخوندهای درباری منطقه و غیرمنطقه می گویند كه حج باید از جهات سیاسی خارج باشد، اینها رسول الله را محكوم می كنند. اینها خلفای اسلام را محكوم می كنند; ائمه هدی را محكوم مى كنند. اینها نمی دانند كه حج برای این مسائل، و برای قیام ناس بوده است.1 برای این بوده است كه مسلمین، مشكلات را درك كنند و در رفعش كوشش كنند. برای این بوده است كه بین مسلمین اخوّت و مودّت پیدا بشود و مع الاسف به قدری تبلیغات دشمنان اسلام در همه مسائل اسلامی زیاد و دامنه دار بوده است كه به خود مسلمین هم باورانده اند كه نباید در سیاست دخالت بكنند. بسیاری از روحانیون هم باورشان آمده است كه روحانی نباید در سیاست دخالت بكند; روحانی باید مسأله بگوید، آن هم مسائل غیرسیاسی.
مسائل سیاسی اسلام چندین برابر مسائل عبادی آن است; برای اینكه مسائل سیاسی هم عبادت است مع الاضافه. كتب اسلام، كتب فقهی اسلام، مشحون از مسائل سیاسی است، مشحون از مسائل اجتماعی است و آن وقت یك دسته نادان گمان می كنند كه اسلام مثل سایر ادیان منحرفه امروز است، كه آن هم در اول اینطور نبوده است; بعداً با دست همین استعمارگران به اینجا رسیده است.
وضع، این شده است كه باید روحانی عقب بنشیند و دو ركعت نماز بخواند و برود منزلش و همان جا چرت بزند تا دوباره وقت نماز دیگر بیاید. اینها همه تبلیغاتی بوده است كه در طول مدت از آن وقتی كه اسلام تولد پیدا كرد و قدرت پیدا كرد، به دست خلفای اموی و عباسی و بعد هم به دست حكومت های مرتجع و بعد هم به دست قدرت های بزرگ، شده است تا اسلام را منزوی كنند و منزوی كردند.2
1 - مائره : 97 ، جعل الله الكعبه البیت الحرام قیاما" للنّاس . . .